بازی فکری، راهی برای نجات کره‌ی زمین؟

احتمالاً اخباری درباره‌­ی آتش‌­سوزی‌­های فراگیر جنگل­‌ها، آب شدن یخ‌های قطبی،  بالا آمدن آب دریاها و… شنیده‌­اید. پدیده‌­های زیست محیطی هولناکی که به دلیل تغییرات آب و هوایی ناشی از فعالیت­‌های انسان ایجاد می‌شود. تغییراتی که سبب بی­‌خانمان شدن میلیون‌­ها انسان و منقرض شدن بسیاری از حیوانات می‌شود.

آیا قدرت ما برای مقابله با این تغییرات کافی است؟ شاید نتوانیم در عرض یک شب، تغییرات آب‌­وهوا را متوقف کنیم. اما اگر در کنار هم، در راستای مسؤلیتی که در قبال محیط زیست داریم، گام برداریم، می‌­توانیم سرعت روند این تغییرات را کاهش دهیم. اولین گام در این مسیر، آگاهی و آموزش است؛ اما بازی­‌های فکری چه نقشی در ایجاد آگاهی زیست محیطی ایفا می­‌کنند؟

دکتر اد مک‌­گریدی (Dr. ED McGrady)، طراح و محقق حوزه­‌ی بازی معتقد است که تعامل رقابتی با انسا­ن­‌ها، بیش­تر از هر گزارش، وسیله­‌ی یادگیری یا مکانیزم توجیهی­‌ای، افراد را وادار می­‌کند تا به مسائل توجه نشان بدهند و خلاقانه فکر کنند.

در این مقاله به بررسی چند بازی فکری و تاثیر آن­‌ها بر افزایش آگاهی درباره­‌ی محیط زیست پرداخته‌ایم.

 

بازی‌فکری سپیده‌ ­دم (Daybreak):

اروپا در حال کاشت درخت برای جبران انتشار گازهای گلخانه‌­ای‌­ست، اما به سرعت درگیر آتش ­سوزی‌­های گسترده می­‌شود. ایالات متحده برای از بین بردن وابستگی خود به سوخت­‌های فسیلی، در حال سرمایه­‌گذاری روی عملیات معدنی در خارج از کشور است؛ ولی بابت تجارت با یک دولت متجاوز نگران است. در همین حال ائتلافی از کشورهای جنوب جهانی باید تصمیم بگیرند که وام‌­های ساخت‌­و­ساز را از چین یا امریکا قرض بگیرند.

این‌ها مباحثی در یک کنفرانس رده بالای جهانی نیست؛ بلکه سناریوهای بازی فکری سپیده‌ ­دم است. بازی سپیده‌­ دم یک بازی ۲ تا ۴ نفره‌­ی همکاری مشترک، درباره‌­ی متوقف کردن تغییرات اقلیمی است. هر بازیکن در یکی از نقش­‌های امریکا، اروپا، چین و جهان اکثریت که کشورهای جنوب جهانی را دربرمی‌­گیرد، ظاهر می­‌شوند. آن‌­ها باید با یکدیگر تلاش کنند قبل از دو درجه گرم­‌تر شدن زمین و قرارگیری جوامع مختلف در موقعیت بحرانی، انتشار گازهای گلخانه‌­ای را به صفر برسانند.

مت لیکاک (Matt Leacock) یکی از خالقین سپیده‌­دم درباره­‌ی طراحی این بازی می‌گوید: ما متوجه شدیم که این بازی باید نشان­‌دهنده‌­ی رنج و زیان انسان به دلیل بحران­‌های آب‌وهوایی باشد.

همچنین سازندگان این بازی بخشی از سود حاصل از آن را به سازمان­‌های عدالت اقلیمی اهدا خواهند کرد و در ساخت این بازی از مواد پلاستیکی استفاده نمی­‌کنند. 

 

 

بازی فکری سیاره (Planet):

 

فرض کنید جهان در دستان شما شکل می­‌گیرد. نواحی کوهستانی را گسترش می­‌دهید، جنگل­‌ها را وسیع می‌­کنید، بیابان­‌ها، اقیانوس‌­ها و یخچال‌­ها را توسعه می­‌دهید؛ تا بتوانید قاره‌­ای بسازید که میزبان حیوانات مختلف باشد. این کاری‌­ست که در بازی سیاره انجام می­‌دهید.

به گفته‌­ی مرکز تنوع زیستی، ممکن است روزانه ده­‌ها گونه از حیوانات منقرض شوند که دلیل اصلی آن از دست دادن زیستگاه است. شاید بازی سیاره در یک دنیای فانتزی بگذرد، اما یادآوری می­‌کند که در نهایت این ما هستیم که قدرت شکل دادن به زیستگاه‌­هایی را داریم که زندگی همه به آن وابسته است.

طراح این بازی، ارتیس شولینسکاس (Urtis Sulinskas)، در گفت­‌و­گو با وبسایت Earther می‌گوید: بازیکنان می­‌توانند درباره­‌ی زیبایی و تنوع گونه­‌های زنده‌­ای که در سیاره‌­ی زمین زندگی می­‌کنند یاد بگیرند و به اهمیت ایجاد و حفظ محیط‌­های طبیعی پی ببرند. درنهایت، بازیکنان از این که سیاره­­‌ی منحصربه­‌فردی که خلق کرده­‌اند را در دست می­‌گیرند، احساس رضایت می‌­کنند. 

 

بازی فکری وینگسپن (Wingspan):

 

در بازی وینگسپن شما در نقش تعدادی علاقه­‌مند به پرندگان، دنبال کشف و جذب بهترین پرندگان، به شبکه­‌ی حفاظت حیات وحش خود هستید. هر پرنده می­‌تواند زنجیره‌­ای را در زیستگاه شما گسترش دهد. هر زیستگاه بر یک جنبه کلیدی از رشد مناطق حفاظت‌شده‌­ی شما تمرکز دارد. اما این بازی چیزی فراتر از تماشای پرندگان است.

الیزابت هارگریو (Elizabeth Hargrave) طراح بازی وینگسپن که یک پرنده‌­شناس است در پی علاقه‌­ی خود به پرندگان، این بازی فکری را طراحی کرده است تا توجه مردم را به اهمیت اکوسیستم­‌ها و زیبایی‌­های حیات وحش جلب کند. وینگسپن با تصویرگری‌­های زیبا پرندگانی را به ما معرفی می­‌کند که تا به حال اسم بسیاری از آن­ها را نشنیده‌­ایم و این می‌­تواند مدخلی برای ورود به دنیای شگفت‌­انگیز پرندگان و افزایش آگاهی نسبت به آن­‌ها باشد. 

(برای خرید بازی فکری وینگسپن کلیک کنید.)

 

بازی فکری Rising Waters:

 

در حالی که بسیاری از بازی‌های فکری مانند سپیده‌دم (Daybreak) سناریوهای آب­‌وهوایی آینده را به تصویر می­‌کشند؛ برخی دیگر به گذشته نگاه می­‌کنند و بی‌­عدالتی­‌های آن را نشان می‌­دهند. بازی فکری Rising Waters، سیل بزرگ می­‌سی­‌سی‌­پی در سال ۱۹۲۷ را به تصویر می‌کشد که باعث مرگ صدها نفر و آواره شدن حدود هفتصدهزار نفر شد.

سیل می‌سی‌سی‌پی یکی از مخرب‌­ترین سیل­‌ها در طول تاریخ امریکا بود. این سیل بیش از همه بر جوامع سیاه‌­پوستی که در امتداد دشت‌­های دلتا زندگی می­‌کردند و از کمک­‌های امدادی دولت حذف شده بودند، تاثیر گذاشت.

 

بردگیم Rising Waters یک بازی همکاری مشترک است که به ما این امکان را می­‌دهد که این اتفاق را از دریچه­‌ی نگاه یک آفریقایی-امریکایی ببینیم. بازی روی نقشه‌­ی رود می­‌سی­‌سی‌­پی و زمین‌­های اطراف آن می­‌گذرد. روند آن شامل یک سری دور می­‌شود که نشان‌­دهنده‌­ی هفته­‌های مختلف در طول سیل است. اکنون بازیکنان در عین مقابله با مسائل نژادپرستی، باید در طی بحران آب‌وهوایی پیش‌آمده با یکدیگر همکاری کنند تا از خانواده و جامعه‌ی خود محاظت کنند.

الیزابت اسکات بلام (Elizabeth Scout Blum) استاد تاریخ محیط زیست و طراح این بازی، درباره‌­ی آن چنین می‌گوید: شما در این بردگیم با سوالات هشیارکننده‌­ای مواجه هستید. ما برای طراحی این بازی سعی داشتیم در عین حال که درباره­‌ی چنین مسئله­‌ی مهمی صحبت می­‌کنیم، باعث ایجاد احساس ناراحتی در افراد نشویم. امیدمان این است که انجام این بازی بتواند احساس همدلی و درک کردن را آموزش دهد، یا در صورت نیاز خشم انسان‌­ها را برانگیزد و برای آن­‌ها پرسش­‌هایی ایجاد کند 

 

کلام آخر

این بازی­‌ها چیزی فراتر از یک سرگرمی ساده­‌اند. براساس مطالعه‌­‌‌ی صورت‌گرفته در سال ۲۰۱۸ در Climate Change، بازی­‌های شبیه­‌سازی­‌شده می­‌توانند به طور قابل توجهی یادگیری سیاست­‌های آب­‌وهوایی را تسهیل کنند. نویسندگان دریافتند که انجام یک دور از بازی Keep Cool حس مسؤلیت­‌پذیری شرکت­‌کنندگان در قبال محیط زیست و اطمینان به همکاری درباره‌­ی مسائل اقلیمی را افزایش می­‌دهد. 

یک مطالعه­‌ی­ دیگر در سال ۲۰۲۰ در مجله­‌ی Simulation and Gaming نتایج مشابهی را نشان می‌دهد. محققان دریافتند که این طور بازی‌­ها، جایگزین ساده‌­شده‌­ای برای ارتباطات علمی فراپیچیده ارائه می­‌دهند. همچنین به تصویر کشیدن واقعیت به شیوه‌­ای بسیار متمرکز و ساده، به بازیکنان کمک می‌­کند تا بحران‌­های آب‌وهوا را به روشی ملموس درک کنند. 

بازی‌های فکری شاید نتوانند مشکلات تغییرات اقلیمی را حل کنند، اما می‌توانند آگاهی ما راجع به تغییرات اقلیمی را افزایش دهند و به ما در درک بهتر این مسئله و راه حل‌های آن کمک کنند.

 

منابع

Can board games teach us about the climate crisis? Game creators say yes

This Board Game Asks Players to Craft a Perfect Planet

 

خوندی؟ چطور بود؟ چند ستاره می‌ارزید؟

امتیاز 5.00 از 2 رای