احتمالاً اخباری درباره‌ی آتش‌سوزی‌های فراگیر جنگل‌ها، آب شدن یخ‌های قطبی، بالا آمدن آب دریاها و… شنیده‌اید. پدیده‌های زیست محیطی هولناکی که به دلیل تغییرات آب و هوایی ناشی از فعالیت‌های انسان ایجاد می‌شود. تغییراتی که سبب بی‌خانمان شدن میلیون‌ها انسان و منقرض شدن بسیاری از حیوانات می‌شود.
آیا قدرت ما برای مقابله با این تغییرات کافی است؟ شاید نتوانیم در عرض یک شب، تغییرات آب‌وهوا را متوقف کنیم. اما اگر در کنار هم، در راستای مسؤلیتی که در قبال محیط زیست داریم، گام برداریم، می‌توانیم سرعت روند این تغییرات را کاهش دهیم. اولین گام در این مسیر، آگاهی و آموزش است؛ اما بازی‌های فکری چه نقشی در ایجاد آگاهی زیست محیطی ایفا می‌کنند؟
دکتر اد مک‌گریدی (Dr. ED McGrady)، طراح و محقق حوزه‌ی بازی معتقد است که تعامل رقابتی با انسان‌ها، بیشتر از هر گزارش، وسیله‌ی یادگیری یا مکانیزم توجیهی‌ای، افراد را وادار می‌کند تا به مسائل توجه نشان بدهند و خلاقانه فکر کنند.
در این مقاله به بررسی چند بازی فکری و تاثیر آنها بر افزایش آگاهی درباره‌ی محیط زیست پرداخته‌ایم.
بردگیم keep cool
بازی‌فکری سپیده دم (Daybreak):
بازی فکری Daybreak
اروپا در حال کاشت درخت برای جبران انتشار گازهای گلخانه‌ای‌ست، اما به سرعت درگیر آتش سوزی‌های گسترده می‌شود. ایالات متحده برای از بین بردن وابستگی خود به سوخت‌های فسیلی، در حال سرمایه‌گذاری روی عملیات معدنی در خارج از کشور است؛ ولی بابت تجارت با یک دولت متجاوز نگران است. در همین حال ائتلافی از کشورهای جنوب جهانی باید تصمیم بگیرند که وام‌های ساخت‌وساز را از چین یا امریکا قرض بگیرند.
این‌ها مباحثی در یک کنفرانس رده بالای جهانی نیست؛ بلکه سناریوهای بازی فکری سپیده دم است. بازی سپیده دم یک بازی ۲ تا ۴ نفره‌ی همکاری مشترک، درباره‌ی متوقف کردن تغییرات اقلیمی است. هر بازیکن در یکی از نقش‌های امریکا، اروپا، چین و جهان اکثریت که کشورهای جنوب جهانی را دربرمی‌گیرد، ظاهر می‌شوند. آنها باید با یکدیگر تلاش کنند قبل از دو درجه گرم‌تر شدن زمین و قرارگیری جوامع مختلف در موقعیت بحرانی، انتشار گازهای گلخانه‌ای را به صفر برسانند.
مت لیکاک (Matt Leacock) یکی از خالقین سپیده‌دم درباره‌ی طراحی این بازی می‌گوید: ما متوجه شدیم که این بازی باید نشان‌دهنده‌ی رنج و زیان انسان به دلیل بحران‌های آب‌وهوایی باشد.
همچنین سازندگان این بازی بخشی از سود حاصل از آن را به سازمان‌های عدالت اقلیمی اهدا خواهند کرد و در ساخت این بازی از مواد پلاستیکی استفاده نمی‌کنند.
اجزای بردگیم Daybreak
بازی فکری سیاره (Planet):
بازی فکری Planet
فرض کنید جهان در دستان شما شکل می‌گیرد. نواحی کوهستانی را گسترش می‌دهید، جنگل‌ها را وسیع می‌کنید، بیابان‌ها، اقیانوس‌ها و یخچال‌ها را توسعه می‌دهید؛ تا بتوانید قاره‌ای بسازید که میزبان حیوانات مختلف باشد. این کاری‌ست که در بازی سیاره انجام می‌دهید.
به گفته‌ی مرکز تنوع زیستی، ممکن است روزانه ده‌ها گونه از حیوانات منقرض شوند که دلیل اصلی آن از دست دادن زیستگاه است. شاید بازی سیاره در یک دنیای فانتزی بگذرد، اما یادآوری می‌کند که در نهایت این ما هستیم که قدرت شکل دادن به زیستگاه‌هایی را داریم که زندگی همه به آن وابسته است.
طراح این بازی، ارتیس شولینسکاس (Urtis Sulinskas)، در گفت‌وگو با وبسایت Earther می‌گوید: بازیکنان می‌توانند درباره‌ی زیبایی و تنوع گونه‌های زنده‌ای که در سیاره‌ی زمین زندگی می‌کنند یاد بگیرند و به اهمیت ایجاد و حفظ محیط‌های طبیعی پی ببرند. درنهایت، بازیکنان از این که سیاره‌ی منحصربه‌فردی که خلق کرده‌اند را در دست می‌گیرند، احساس رضایت می‌کنند.
اجزای بازی فکری Planet
بازی فکری وینگسپن (Wingspan):
بازی فکری Wingspan
در بازی وینگسپن شما در نقش تعدادی علاقه‌مند به پرندگان، دنبال کشف و جذب بهترین پرندگان، به شبکه‌ی حفاظت حیات وحش خود هستید. هر پرنده می‌تواند زنجیره‌ای را در زیستگاه شما گسترش دهد. هر زیستگاه بر یک جنبه کلیدی از رشد مناطق حفاظت‌شده‌ی شما تمرکز دارد. اما این بازی چیزی فراتر از تماشای پرندگان است.
الیزابت هارگریو (Elizabeth Hargrave) طراح بازی وینگسپن که یک پرنده‌شناس است در پی علاقه‌ی خود به پرندگان، این بازی فکری را طراحی کرده است تا توجه مردم را به اهمیت اکوسیستم‌ها و زیبایی‌های حیات وحش جلب کند. وینگسپن با تصویرگری‌های زیبا پرندگانی را به ما معرفی می‌کند که تا به حال اسم بسیاری از آنها را نشنیده‌ایم و این می‌تواند مدخلی برای ورود به دنیای شگفت‌انگیز پرندگان و افزایش آگاهی نسبت به آنها باشد.
(برای خرید بازی فکری وینگسپن کلیک کنید.)
اجزای بازی فکری Wingspan
بازی فکری Rising Waters:
بازی فکری Rising Waters
در حالی که بسیاری از بازی‌های فکری مانند سپیده‌دم (Daybreak) سناریوهای آب‌وهوایی آینده را به تصویر می‌کشند؛ برخی دیگر به گذشته نگاه می‌کنند و بی‌عدالتی‌های آن را نشان می‌دهند. بازی فکری Rising Waters، سیل بزرگ می‌سی‌سی‌پی در سال ۱۹۲۷ را به تصویر می‌کشد که باعث مرگ صدها نفر و آواره شدن حدود هفتصدهزار نفر شد.
سیل می‌سی‌سی‌پی یکی از مخرب‌ترین سیل‌ها در طول تاریخ امریکا بود. این سیل بیش از همه بر جوامع سیاه‌پوستی که در امتداد دشت‌های دلتا زندگی می‌کردند و از کمک‌های امدادی دولت حذف شده بودند، تاثیر گذاشت.
سیل می‌سی‌سی‌پی-سال ۱۹۲۷
بردگیم Rising Waters یک بازی همکاری مشترک است که به ما این امکان را می‌دهد که این اتفاق را از دریچه‌ی نگاه یک آفریقایی-امریکایی ببینیم. بازی روی نقشه‌ی رود می‌سی‌سی‌پی و زمین‌های اطراف آن می‌گذرد. روند آن شامل یک سری دور می‌شود که نشان‌دهنده‌ی هفته‌های مختلف در طول سیل است. اکنون بازیکنان در عین مقابله با مسائل نژادپرستی، باید در طی بحران آب‌وهوایی پیش‌آمده با یکدیگر همکاری کنند تا از خانواده و جامعه‌ی خود محاظت کنند.
الیزابت اسکات بلام (Elizabeth Scout Blum) استاد تاریخ محیط زیست و طراح این بازی، درباره‌ی آن چنین می‌گوید: شما در این بردگیم با سوالات هشیارکننده‌ای مواجه هستید. ما برای طراحی این بازی سعی داشتیم در عین حال که درباره‌ی چنین مسئله‌ی مهمی صحبت می‌کنیم، باعث ایجاد احساس ناراحتی در افراد نشویم. امیدمان این است که انجام این بازی بتواند احساس همدلی و درک کردن را آموزش دهد، یا در صورت نیاز خشم انسان‌ها را برانگیزد و برای آنها پرسش‌هایی ایجاد کند
اجزای بازی فکری Rising Waters (نسخه ی فیزیکی این بازی هنوز تولید نشده)
کلام آخر
این بازی‌ها چیزی فراتر از یک سرگرمی ساده‌اند. براساس مطالعهی صورت‌گرفته در سال ۲۰۱۸ در Climate Change، بازی‌های شبیه‌سازی‌شده می‌توانند به طور قابل توجهی یادگیری سیاست‌های آب‌وهوایی را تسهیل کنند. نویسندگان دریافتند که انجام یک دور از بازی Keep Cool حس مسؤلیت‌پذیری شرکت‌کنندگان در قبال محیط زیست و اطمینان به همکاری درباره‌ی مسائل اقلیمی را افزایش می‌دهد.
یک مطالعهی دیگر در سال ۲۰۲۰ در مجله‌ی Simulation and Gaming نتایج مشابهی را نشان می‌دهد. محققان دریافتند که این طور بازی‌ها، جایگزین ساده‌شده‌ای برای ارتباطات علمی فراپیچیده ارائه می‌دهند. همچنین به تصویر کشیدن واقعیت به شیوه‌ای بسیار متمرکز و ساده، به بازیکنان کمک می‌کند تا بحران‌های آب‌وهوا را به روشی ملموس درک کنند.
بازی‌های فکری شاید نتوانند مشکلات تغییرات اقلیمی را حل کنند، اما می‌توانند آگاهی ما راجع به تغییرات اقلیمی را افزایش دهند و به ما در درک بهتر این مسئله و راه حل‌های آن کمک کنند.
منابع
Can board games teach us about the climate crisis? Game creators say yes
This Board Game Asks Players to Craft a Perfect Planet
خوندی؟ چطور بود؟ چند ستاره می‌ارزید؟ امتیاز 5.00 از 1 رای